Tillen en stuurcommando's

Veiligheid op het water

Vier van vijf ervaren roeiers van een C4 overleden door onderkoeling op 12 maart 1994 op het Randmeer bij Harderwijk. Hun boot sloeg tijdens de oversteek door golven vol. De roeiers hebben toen de riemen uit de boot gehaald en de C-4 omgedraaid, zodat ze hierop konden blijven drijven. Hoewel er boten en surfers passeerden, bleven zij onopgemerkt. Het mag een wonder heten, dat de vijfde roeister na bijna twee uur onder deze omstandigheden het ongeluk heeft overleefd.

Leo Blockley overleed 29 december 2000 op 21 jarige leeftijd toen zijn acht in slecht weer zonk tijdens een trainingsstage op de Ebro rivier bij Barcelona in Spanje. De rivier was kalm toen de roeiers het water op gingen. Op de terugweg veranderde het weer waarbij een boot in de problemen kwam. Leo en zijn teamgenoten schoten te hulp, maar hun boot liep door twee grote golven vol met water. De roeiers raakten te water. Leo verdronk toen hij zich in veiligheid probeerde te brengen door naar een steiger te zwemmen die slechts 50 meter verderop lag.

Sikander Farooq overleed op 2 januari 2005 op 14-jarige leeftijd. De roeier van Reading Rowing Club sloeg tijdens een training op de Thames om en verdronk. Hij wist de kant te bereiken, maar was niet in staat zichzelf uit het water te hijsen.

Onderkoeling

Onderkoeling is een van de meest onderschatte gevaren van het roeien. De overlevingstijd in koud water varieert van enkele minuten tot enkele uren, zoals getoond in de tabel van de KNRM:

Water-
temperatuur
Wetsuit Gekleed Zwemkleding
0° C 15 minuten 9 minuten  2 minuten
5° C 3 uur 30 minuten 1 uur
10° C 9 uur 3 uur 1 uur
15° C 12 uur 5 uur 2 uur 
20° C 15 uur 8 uur 4 uur 

Een ongeluk door onderkoeling kan vele oorzaken hebben. Er kan worden gesteld dat de volgende factoren van invloed zijn.

Oorzaken

Watertemperatuur  Zoals uit bovenstaande tabel blijkt: hoe kouder het water is, hoe groter de kans op onderkoeling.
Kleding Zoals uit bovenstaande tabel blijkt: hoe lichter gekleed, hoe sneller kans op onderkoeling.
Ervarenheid  Hoe onervarener, hoe groter de kans op omslaan.
Type boot Hoe smaller de boot, hoe groter de kans op omslaan.
Golfslag Hoe groter de golven, hoe sneller de boot vol loopt.
Gewicht hoe minder vetweefsel, hoe eerder kans op onderkoeling.
Afstand tot de wal hoe verder de wal, hoe moeilijker deze te bereiken is, een afstand groter dan 100m wordt als onoverbrugbaar beschouwd.
Walbeschoeiing hoe rechter de wal, hoe lastiger het is om er op te klimmen.

Voorzorgsmaatregelen

Wanneer een aantal van deze risicofactoren zich voordoen, is het belangrijk voorzorgsmaatregelen te nemen. Zeker bij varen op groot water, zoals plassen, meren, grote rivieren en dergelijke dienen meerdere van de volgende maatregelen genomen te worden.

Kleding
Zorg voor voldoende warme kleding in lagen over elkaar heen. Geen katoenen T-shirts etc. Wel Fleece, Thermo ondergoed en eventueel wol. In koude omstandigheden ook het hoofd en de handen bedekken. Zorg voor nauwsluitende kleding die een laagje water rondom het lichaam vast houdt (principe wetsuit).

Zwem- of reddingvest
Draag altijd een goed zwem- of reddingvest (en hou het aan!). Een reddingvest onderscheid zich van een zwemvest doordat het geschikt is voor bewusteloze personen en meer drijfvermogen heeft. Een zwem- of reddingvest is nodig om boven water te blijven, ook wanneer de spieren door koude en vermoeidheid verkrampen. Kies bij voorkeur voor een self-inflating reddingvest, daar dit de roeibeweging het minst hindert.

Uit een omgeslagen boot komen
Wanneer een boot is omgeslagen, is het belangrijk om er snel en gemakkelijk uit te komen. Hiervoor is het belangrijk om de heelstrings onbeschadigd en niet langer dan 7cm te hebben. Wanneer het hoofd al naast de boot boven water is, maar de voeten nog in je heelstrings of schoenen zitten, kan het zijn dat ze niet gemakkelijk er uitkomen. Wanneer de roer dan weer met het hoofd onder water gaat en de knieën naar de borst trekt, kunnen de handen gebruiken worden om de voeten los te maken. 
Voor de stuur is het verstandig om het stuurtouw achter het lijf door te laten lopen, in plaats van voorlangs, zodat hij niet verstrikt kan raken in dit stuurtouw.

Drijfzakken
De boot dient een minimum aan drijfvermogen te hebben. Wanneer de boot vol water staat, moet hij met de complete ploeg in roeipositie aan boord zodanig blijven drijven dat de bovenkant van het bankje zich maximaal vijf cm onder de waterlijn bevindt. In boten die niet ontworpen zijn voor bovenstaande eis kunnen hiertoe opblaasbare luchtzakken, schuimblokken of andere materialen worden geplaatst.

Golfbeschermers
Het belangrijkste probleem van een roeiboot in grote golfslag, is dat hij – wanneer er water aan boord komt – steeds dieper komt te liggen. Hierdoor komt er weer makelijkijker water naar binnen, waardoor hij nog dieper komt te liggen. Ook gaan klassieke riggers – wanneer zij het water raken – kleine fonteintjes water sproeien waardoor de boot steeds verder vol stroomt. Bij C-boten sterke plastic afdekkingen (bijvoorbeeld landbouwplastic) op het voor- en achterschip (vergelijkbaar met taften) plaatsen. Daarnaast golfbrekers of waterkeringen van 20cm-40cm breed onder de riggers vast tapen.

Hoosmiddelen
Neem voor elke roeier tenminste één hoosblik of hoosschep mee. Een lenspomp is aan te raden, vooropgesteld dat deze veel water verplaatst. Een volgelopen boot is immers kwetsbaar en moet zo snel mogelijk weer kunnen worden leeggepompt.

Signaalmiddelen
Op open water moet in geval van nood de aandacht getrokken kunnen worden. Hiervoor zijn noodsignalen, oftewel handfakkels en vuurpijlen in de handel. Neem verschillende signalen mee en let op de houdbaarheidsdatum van deze middelen.
Daarnaast kan een mobiele telefoon zeer behulpzaam zijn. Zorg dan wel dat deze waterdicht verpakt is en dat de noodnummers geprogrammeerd zijn. Een waterdicht verpakte GPS autonavigatie op (volgeladen) batterijen, kan worden gebruikt om de positie vast te stellen. Deze positie kan dan telefonisch aan de reddingsdiensten worden doorgegeven. Zorg er wel voor dat alles waterdicht en drijvend verpakt is en dat het niet kan wegdrijven, doordat het bijvoorbeeld vastzit aan de boot.


Aanduiding wedstrijdvelden
Instappen in een omgeslagen skiff
© 2016 - 2024 Jeroen Brinkman